Specialty Coffee – loại cà phê Arabica được đánh giá trên 80 điểm theo thang điểm của Hiệp hội Cà phê Specialty (SCA) – cùng với khái niệm Làn sóng cà phê thứ 3 là hai định nghĩa phổ biến trong thế giới cà phê hiện đại. Chúng thường xuất hiện trong các cửa hàng cà phê chuyên nghiệp đến mức nhiều người lầm tưởng rằng chúng thay thế cho nhau, cùng mô tả một sự phát triển của ngành cà phê. Nhưng liệu chúng có thực sự giống nhau?
Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần nhìn lại lịch sử và sự tiến hóa của ngành cà phê, từ đó đánh giá sâu sắc hơn về những giá trị thực sự mà mỗi ly cà phê mang lại.
Làn sóng cà phê thứ 3 là sự vận động cách mạng của ngành công nghiệp cà phê, dịch chuyển từ mô hình tiêu thụ thụ động sang quan điểm đồng sáng tạo giá trị. Trong đó, khách hàng không chỉ là người tiêu dùng mà còn đóng vai trò tích cực trong quá trình sản xuất và trải nghiệm cà phê. Sản phẩm không chỉ có giá trị từ bản chất cà phê mà còn từ những giá trị mà người tiêu dùng khám phá và tạo nên qua trải nghiệm của mình. Khách hàng trở thành đối tác quan trọng, đồng sáng tạo nên giá trị cùng các nhà cung cấp.
Trong làn sóng này, mối quan hệ giữa đơn vị kinh doanh cà phê và nhà sản xuất được thắt chặt hơn. Sự khác biệt lớn nhất là ở trải nghiệm mà cà phê mang lại, khi sản phẩm không chỉ là một thức uống thông thường mà còn là cầu nối giữa nhà sản xuất và khách hàng, mở ra sự cảm nhận sâu sắc về nguồn gốc, quy trình và văn hóa cà phê.
Lịch sử các làn sóng cà phê
Ngành cà phê đã trải qua ba làn sóng phát triển, mỗi giai đoạn mang theo triết lý và ưu tiên khác nhau, từ đó tạo nên những trải nghiệm khác biệt cho người tiêu dùng.
- Làn sóng cà phê đầu tiên diễn ra vào thế kỷ 19, khi cà phê trở thành thức uống phổ biến và không có sự phân biệt về đối tượng tiêu dùng. Chất lượng cà phê lúc này không được chú trọng, nhưng nó đã góp phần lan rộng văn hóa cà phê đến mọi tầng lớp xã hội.
- Làn sóng cà phê thứ 2 bắt đầu từ cuối những năm 1980 và kéo dài đến đầu thế kỷ 21, với sự quan tâm lớn hơn đến chất lượng cà phê. Nguồn gốc và quy trình sản xuất cà phê được kiểm soát chặt chẽ hơn. Thương hiệu Starbucks ở Mỹ và Fran’s Café ở Brazil là hai biểu tượng lớn của giai đoạn này, mang lại những sản phẩm và dịch vụ chất lượng trong môi trường chuyên nghiệp. Nespresso cũng nổi bật với chiến dịch truyền thông tập trung vào chất lượng cà phê tại nhà.
- Làn sóng cà phê thứ 3 hiện nay là một cuộc cách mạng về cách thưởng thức cà phê Specialty. Cà phê không còn được xem là thức uống đơn giản mà là một sản phẩm phức tạp, cần được nghiên cứu kỹ lưỡng như rượu vang. Hạt cà phê được phân loại và đánh giá theo nhiều yếu tố, bao gồm: giống cà phê, điều kiện thổ nhưỡng, phương pháp canh tác và chế biến, và các vấn đề xã hội, môi trường liên quan.
Kết luận
Specialty Coffee và Làn sóng cà phê thứ 3 không phải là hai khái niệm thay thế cho nhau. Trong khi Specialty Coffee tập trung vào chất lượng và nguồn gốc của hạt cà phê, thì Làn sóng cà phê thứ 3 đại diện cho một xu hướng toàn diện hơn trong cách sản xuất và thưởng thức cà phê, nơi khách hàng đóng vai trò chủ động và cà phê trở thành cầu nối giá trị giữa người tiêu dùng và nhà sản xuất.
